KRAINA BOBRÓW, ŁOSI I SAREN, LASY, POLANY I PIĘKNA, WIJĄCA SIĘ RZEKA RAWKA, TO TYLKO NIEKTÓRE Z WIELU ATUTÓW BOLIMOWSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO.
Położony między Łodzią, a Warszawą, Bolimowski Park Krajobrazowy został utworzony 26 września 1986 roku, co oznacza, że już za kilka miesięcy będzie obchodził okrągły jubileusz 25 - lecia swego istnienia. Jest to jeden z ponad 120 parków krajobrazowych w Polsce, leżący na pograniczu dwóch województw: łódzkiego i mazowieckiego. Jego granice, nierówne i poszarpane, przebiegają między trzema miastami: Skierniewicami, Żyrardowem i Łowiczem.
Bolimowski Park Krajobrazowy niewątpliwie wart jest bliższego poznania. Jego powierzchnia początkowo wynosiła około 17 900 ha, do dnia dzisiejszego wzrosła do 23 614 ha. Wokół niego wydzielono otulinę, obszar zabezpieczający go przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi i działalnością człowieka. Za duży sukces należy uznać zeszłoroczne rozszerzenie granic Parku o 322 ha, do którego nie doszłoby gdyby nie wsparcie Rady i Wójta Gminy Nieborów. Mimo ogólnie panującej niechęci do tworzenia nowych lub powiększania istniejących parków narodowych czy krajobrazowych, Bolimowskiemu Parkowi udało się pokonać przeszkody i pozyskać dodatkowy teren, bogaty w walory przyrodnicze, a także kulturowe, m.in. park romantyczny w Arkadii, stawy i łąki w dolinie rzeki Skierniewki, zabytkową aleję lipową z XVIII w.
Bolimowski Park Krajobrazowy składa się z dwóch głównych elementów, są nimi: kompleks leśny zwany Puszczą Bolimowską (pozostałość po prastarych puszczach: Bolemowskiej, Jaktorowskiej, Korabiowskiej, Miedniewskiej i Wiskickiej) oraz rzeka Rawka wraz z dopływami: Chojnatką, Rokitą, Korabiewką i Grabinką.
Ponad 60% procent powierzchni Parku zajmują lasy, w których dominuje sosna. Występuje tu także wiele drzew liściastych, takich jak dąb, lipa, brzoza, klon, a w miejscach bardziej wilgotnych, w pobliżu oczek wodnych - olsza lub jesion. Takie zestawienie, szczególnie jesienią zachwyca swą kolorystyką. Park oferuje zwiedzającym nie tylko leśne krajobrazy, znajdują się w nim także małe strumyki, bajora oraz polany, m.in. polana Siwica, czy polana Strożyska. Śródleśne polany to pozostałość po budnikach. Ci leśni mieszkańcy przybyli na te tereny w XVIII wieku. Byli to ludzie wolni, wycinający drzewa z konkretnego obszaru i pozyskujący z nich smołę, węgiel drzewny, popiół i inne produkty. Mieszkali w „budach", prowizorycznych chatach osadzonych w ziemi. Właśnie stąd wzięła się nazwa „budnicy". Często wędrowali w poszukiwaniu kolejnych drzew do wycinki. Pozostawiając wylesione miejsca, przyczynili się do powstania polan w środku lasu. Pamiątką po budnikach są nazwy niektórych miejscowości na terenie Parku np. Budy Grabskie, Popielarnia, Budy Zaklasztorne. Wokół Parku gromadzą się organizacje kulturowe i przyrodnicze, których członkom zależy na rozwoju i promowaniu regionu, a także ochronie dawnych zwyczajów i tradycji, są to: stowarzyszenia „Budnicka tradycja" oraz „Bolimowskie szlaki", a także lokalne grupy działania - „Gniazdo" i „Echo Puszczy Bolimowskiej".
Wizyta w Parku stanowi doskonałą okazję do bliższego poznania licznych gatunków roślin i zwierząt. Tutejsza flora jest różnorodna. Obejmuje ponad 40 gatunków chronionych oraz wiele ginących lub zagrożonych. Do najcenniejszych należą: starodub łąkowy (gatunek naturowy), zimoziół północny, wroniec widlasty, wolffia bezkorzeniowa (najmniejsza roślina kwiatowa), turówka wonna. Warto również wspomnieć o konwalii majowej, będącej symbolem Parku, porastającej znaczną powierzchnię Puszczy Bolimowskiej tworząc tzw. konwaliowiska. Przechadzając się szlakami niejednokrotnie możemy natknąć się na pnie oplecione bluszczem pospolitym. Trafiamy również na mchy i porosty. Obecność tych ostatnich świadczy o czystości powietrza.
Największym zwierzęciem żyjącym w Parku jest łoś. Spośród innych mieszkańców warto wymienić dzika, sarnę, lisa, zająca, borsuka, wydrę, daniela, bobra oraz rzęsorka rzeczka, jedynego jadowitego ssaka w Polsce. Występuje tu także wiele gatunków ptaków, są to m.in.: bąk, bocian czarny, bocian biały, łabędź krzykliwy, błotnika stawowy, zimorodek. Park jest także siedliskiem wielu owadów. W samej dolinie Rawki i Grabinki doliczono się 656 gatunków, w tym dwóch gatunków motyli znajdujących się na Czerwonej Liście; są to: Acathopsyche citra i Spatalia argentina - w Polsce ostatni raz widziana przed II wojną światową.
Dla ochrony najcenniejszych siedlisk fauny i flory, na terenie Parku utworzono 5 rezerwatów przyrody, 3 leśne: " Kopanicha", "Ruda - Chlebacz" i "Puszcza Mariańska", wodno-krajobrazowy rezerwat "Rawka" oraz łąkowo – torfowiskowy - "Polana Siwica", proponowany jest także kolejny rezerwat o nazwie, „Dolina Grabinki".
Rzeka Rawka, znaczący element Bolimowskiego Parku Krajobrazowego, to jedna z niewielu silnie meandrujących rzek w Polsce, która zachowała prawie w całości swój naturalny charakter. Jej stosunkowo czyste wody stanowią dogodne środowisko życia dla 33 gatunków ryb i 1 gatunku minoga. Dolina Rawki, porośnięta szuwarami i zaroślami to ostoja licznych płazów i gadów, takich jak: traszka grzebieniasta i kumak nizinny, zaskroniec.
Ciekawostką przyrodniczą jest występowanie w Parku bobrów, reintrodukowanych w Dolinie Rawki w 1983 roku. Początkowo było ich tylko kilka (4 dorosłe i 3 młode), jednak z czasem zadomowiły się i z powodzeniem rozmnożyły, dzięki czemu ich liczebność wynosi dziś ok. 30 rodzin. Bobry tworzą nory wygrzebywane w urwistych brzegach Rawki i jej dopływach, działalność tych zwierząt (poobgryzane i powalone drzewa) widoczna jest w wielu miejscach.
Ze względu na bogatą różnorodność siedlisk i związanych z nimi gatunków fauny i flory włączono Dolinę Rawki do unijnego programu Natura 2000, którego celem jest ochrona najcenniejszych ekosystemów Europy. Jest to Obszar Mający Znaczenie dla Wspólnoty. Pozostałe proponowane obszary Natura 2000 znajdujące się na terenie Parku to: Grabinka oraz Polany Puszczy Bolimowskiej.
Spacer po Parku to przyjemność nie tylko dla przyrodników. Również miłośnicy historii znajdą tam coś dla siebie. Pamiątkami po dawnych wydarzeniach są leśne cmentarze i kapliczki. Są to świadectwa działań wojennych począwszy od powstania styczniowego w 1863 roku, a skończywszy na starciach z okresu II wojny światowej.
W Bolimowskim Parku Krajobrazowym można uprawiać różne formy turystyki. W tym celu wyznaczono liczne szlaki i ścieżki edukacyjne, po których można poruszać się pieszo, konno, rowerem, a zimą nawet na nartach. Pokonanie tras nie wymaga nadmiernego wysiłku, co ułatwia zwiedzanie Parku osobom starszym i rodzinom z dziećmi. Amatorom mocniejszych wrażeń proponowane są coroczne ogólnopolskie spływy kajakowe po rzece Rawce* . Popularne są także kąpiele, wędkarstwo i kempingi. Warto również wybrać się do pobliskiego Parku Romantycznego w Arkadii oraz Pałacu i Parku w Nieborowie.
Nauczyciele, dzieci i młodzież mogą skorzystać z szerokiego wyboru zajęć edukacyjno – ekologicznych oferowanych przez pracowników Parku. Bolimowski Park Krajobrazowy jest atrakcyjny z wielu względów, dla szukających pięknych krajobrazów oraz relaksu na łonie natury jest to idealne miejsce wypoczynku.
Katarzyna Mihuniewicz
