Goździki to piękne, kolorowe rośliny, które od lat goszczą w naszych ogrodach. Popularność jako rośliny ozdobne zyskały dzięki efektownym kwiatom o intensywnych kolorach, w odcieniach: różowych (od amarantu przez jasnoróżowy) oraz białych. Jednak ogrody to nie jedyne miejsca gdzie mozna je spotkać, występują przy drogach, na łakach, w lasach oraz na terenach podmokłych.
Wśród licznych przedstawicieli rodziny goździkowatych (Caryophyllaceae) występujących na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego, na szczególną uwagę zasługuje goździk pyszny (Dianthus superbus). Jego obecność stwierdzono w 5 stanowiskach, niestety zauważono też tendencję do spadku liczebności populacji.
Goździk pyszny znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, został zaliczony do kategorii V, czyli gatunków zagrożonych wyginięciem. Roślina ta mierzy 20-60 cm wysokości, jest byliną o rozgałęzionym, zdrewnialym kłączu. Posiada wzniesioną łodygę, która rozgałęzia się w górnej części. Liście są naprzeciwległe, wąskolancetowate, cienko zaostrzone o długości 3-8 cm. Kwiatostan goździka pysznego może być pojedyńczy, ale również zebrany w grono (5-12 kwiatów osadzonych pojedyńczo na szczycie rozgałęzień). Kielich nagi, zrosłodziałkowy. Kwiat tworzy 5 płatków (15-35 mm) w kolorze liliowym do jasnopurpurowego (w głębi rurki płatki są zielonkawe), do połowy pierzasto porozcinane na wiele wąskich segmentów. Goździk posiada słupek górny o 2 szyjkach, otacza go 10 pręcików. Owocem jest jednokomorowa, walcowata, wydłużona torebka, która posiada liczne nasiona o długości 2-3 mm.
Goździk pyszny zasiedla w rozproszeniu Europę i Azję. Roślina kwitnie od czerwca do września, występuje na wrzosowiskach, łąkach, torfowiskach, w miejscach trawiastych, a także na skałach. Preferuje gleby mokre, o zmiennej wiglotności, wapienne, ilaste, ubogie w azot, oraz torfowe o odczynie obojętnym.
Zagrożeniem gatunku jest postepująca sukcesja, odwodnenie terenu (melioracja, spadek wód gruntowych), a także ograniczenie i zaprzestanie użytkowania łąkowo-pasterskiego. Unikatowy wygląd rośliny jest powodem zrywania pędow kwitnących okazów, co dodatkowo szkodzi nielicznej populacji. Metodami ochronnymi są: przywracanie koszenia i wypasu łąk, budowa zastawek, zasypanie rowów odwadniających oraz hamowanie sukcesji (wycinanie podrostu drzew i krzewów). Ważną rolę odgrywa również edukacja i uświadomienie miejscowej ludności o znaczeniu tego gatunku dla przyrody.
Oprac. Marta Dziedzioch - wolontariusz w Oddziale Terenowym Bolimowskiego Parku Krajobrazowego
Bibliografia:
- Godet J. D., 1999, Rośliny zielne Europy rozpoznawanie gatunków, wyd. MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
- Lippert W., 2005, Kwiaty. Encyklopedia kieszonkowa, wyd. MUZA SA, Warszawa.
- Podhajska Z., Rivola M., 1992, Wielka Encyklopedia Roślin, wyd. Oficyna Wydawnicza "Delta W-Z", Warszawa.
