Setki lat temu, kiedy półkulę północną zaczął pokrywać lód, wiele nowych gatunków roślin i zwierząt pojawiło się w miejscach, w których wcześniej nie występowały. Wraz z ustaniem epoki lodowcowej część z nich nie poradziło sobie ze zmianą klimatu i wyginęło, ale nie wszytkie. We florze Polski można znaleźć kilka gatunków, które są świadkami zamierzchłej przeszłości. Są wśród nich dość znane rośliny jak np. bluszcz, czy miłek wiosenny, ale też gatunki rzadkie takie jak len złocisty i zimoziół północny. Warto bliżej poznać jeden z gatunków, który łączy nas z przeszłością, a jednocześnie występuje na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego.
Zimoziół północny (Linnaea borealis), jest objęty ochroną ścisłą. Występuje w północnej Europie, północnej i środkowej Rosji, w Alpach, Sudetach, Karpatach, Kaukazie i Uralu. W Polsce znajduje się na czerwonych listach w wielu regionach kraju (Wielkopolska, Pomorze, woj. Opolskie, Dolny Śląsk, Kraina Świętokrzyska, Wyżyna Śląsko- Krakowska, Polska środkowa). Najliczniej występuje na północy kraju. W województwie łódzkim odnotowano 10 stanowisk rośliny, w tym 3 na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego.
Zimoziół północny to zimozielona krzewinka o pełzających, nitkowatych łodygach osiągających do 15 cm wysokości oraz zdrewniałych, pokładających sie pędach rosnących do 1 m długości. Liście są naprzeciwległe, nagie, skórzaste o okrągłym kształcie, na wierzchołku zaostrzone, w przedniej częśći słabo karbowane. Z wierzchu posiadają kolor ciemnozielony, od spodu są niebieskawozielone. Na wzniesionych, delikatnie owłosionych pędach zwisają 1 lub 2 kwiaty (rzadko więcej) o barwie białej, różowej, białoróżowej, a nawet czerwonofioletowej. Korona ma kształt lejkowato-dzwonkowaty, osiąga 1 cm długości. Tworzy ją 5, zrośniętych płatków. Roślina posiada 4 pręciki, u nasady zrośnięte z koroną, słupek kulisty i gruczołowato owłosiony. Kwitnie od lipca do końca sierpnia. Owocem jest sucha niełupka, jednak owocowanie tego gatunku w Polsce jest zjawiskiem rzadkim.
Zimoziół preferuje umiarkowanie zimne i umiarkowanie chłodne warunki klimatyczne. Można go spotkać na glebach ubogich, średnio ubogich, kwaśnych i słabo kwaśnych, bielicowych oraz rdzawych. Rośnie w mszystych lasach iglastych oraz w zbiorowiskach krzewinkowych. W górach występuje do 2000 m n. p. m.
Najwiekszym zagrożeniem rośliny jest pojawianie się w borach drzew i krzewów liściastych (głównie leszczyny i kruszyny), które ograniczają dostęp światła do dna lasu. Utrzymanie populacji wymaga stałych obserwacji i zabiegów usuwających ekspansywne gatunki runa leśnego.
Oprac. Marta Dziedzioch - wolontariusz w Oddziale Terenowym Bolimowskiego Parku Krajobrazowego
Bibliografia
- Cervenka M., Ferakova V., Haber M., i in., 1993, Świat roślin skał i minerałów, wyd. Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa.
- Olaczek R., 2012, Czerwona Księga Roślin Województwa Łódźkiego. Zagrożone rośliny naczyniowe. Zagrożone zbiorowiska roślinne, wyd. Ogród Botaniczny w Łodzi. Uniwersytet Łódzki, Łódź.
- Reichholf J. H., Steinbach G., 2004, Wielka Encyklopedia, Drzewa, krzewy, wyd. Muza SA, Warszawa.
