Od kilku lat Fundacja Przyrodnicza „pro Natura” oraz grupa ENERGA, w ramach grantu Fundusz dla Przyrody wspiera działania z zakresu czynnej ochrony przyrody. W 2016 roku dofinansowane zostały projekty skupiające się na ochronie gatunków rzadkich i ginących, w szczególności znajdujące się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin oraz Polskiej Czerwonej Księdze Kręgowców i Bezkręgowców. W konkursie wzięło udział 17 wniosków, z których w wyniku oceny przeprowadzonej przez Kapitułę Funduszu dla Przyrody wytypowano do finansowania 8 działań:
- Grupa Badawcza Ptaków Wodnych "KULING" - Bezpieczne miejsca lęgowe dla sóweczki i włochatki na terenie Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego (kwota dofinansowania 5656 zł)
- Stowarzyszenie Inicjatyw Rozwoju Rynarzewa - Ochrona czynna cennych gatunków roślin muraw kserotermicznych w dolinie Noteci (kwota dofinansowania 5500 zł)
- Opolskie Towarzystwo Przyrodnicze - Ochrona muraw kserotermicznych Góry Gipsowej przed ekspansją barszczu Sosnowskiego (kwota dofinansowania 4800 zł)
- Dolnośląski Ruch Ochrony Przyrody - Zwiększenie dostępności miejsc gniazdowych dla pluszcza Cinclus cinclus w Sudetach - na obszarze Rudaw Janowickich, Gór Kaczawskich i Pogórza Kaczawskiego (kwota dofinansowania 2048 zł)
- Towarzystwo Przyrodnicze "Bocian" - Czynna ochrona kulika wielkiego w Dolinie Dolnego Bugu (kwota dofinansowania 5896 zł)
- Liga Ochrony Przyrody Zarząd Okręgu w Skierniewicach - Ochrona czynna gniewosza plamistego na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego (kwota dofinansowania 3000 zł)
- Fundacja im. Zofii Kossak - Ochrona podkowców małych w starej gorzelni w Górkach Wielkich (kwota dofinansowania 5300 zł)
- Fundacja Edusilesia - Ochrona populacji mopka w Lęgach Odrzańskich (kwota dofinansowania 2800 zł)
A wśród nich projekt Ligi Ochrony Przyrody Zarząd Okręgu w Skierniewicach i Oddziału Terenowego Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. Głównym celem tego przedsięwzięcia jest poprawa warunków bytowych gniewoszy plamistych oraz wzmocnienie jego populacji na terenie Bolimowskiego Parku Krajobrazowego we wsi Wólka Łasiecka (gm. Bolimów, woj. łódzkie) oraz wspomaganie funkcjonowania dolnych przejść dla zwierząt pod autostradą A2. W ramach zadania powstały 3 sztuczne kryjówki o wymiarach minimalnych: wysokość: 0,5 m, szerokość: 1 m, długość: 3 m, wykonane z karp korzeniowych uzupełnionych gałęziami (konarami), darnią i kamieniami polnymi.
Gniewosz plamisty Coronella austriaca jest niejadowitym wężem (zwanym miedzianką) wpisanym do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (narażony na wyginięcie). Gatunek chroniony od 1952 roku, podlega Konwencji Berneńskiej i Dyrektywie Siedliskowej Unii Europejskiej. Wymaga ochrony czynnej zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt.
Gniewosz plamisty jest zwierzęciem ciepłolubnym. Zamieszkuje nasłonecznione łąki i brzegi lasów, żywopłoty, rumowiska kamieni, strome zbocza, ogrody. Jest wężem aktywnym w ciągu dnia. Najczęściej można go spotkać w godzinach porannych, gdy wygrzewa się na słońcu. Ten dusiciel poluje na drobne zwierzęta, głównie na jaszczurki zwinki, czasem na gryzonie, płazy, pisklęta, a nawet inne węże. Gniewosz plamisty występuje pojedynczo, jest płochliwy. Jego podstawową formą obrony jest ucieczka i doskonały kamuflaż, dzięki któremu łatwo może ukryć się przed drapieżnikiem i uciec niezauważony do kryjówki. Chowa się pod głazami, kamieniami i w roślinności. W razie bezpośredniego zagrożenia zwija się i przyjmuje groźną postawę. Schwytany agresywnie kąsa i wyrzuca cuchnącą wydzielinę gruczołów analnych. W zależności od pogody zapada w sen zimowy we wrześniu lub październiku. W kwietniu gniewosz opuszcza zimową kryjówkę. Sezon godowy trwa od kwietnia do maja. Wąż jest jajożyworodny, młode rodzą się zwykle pod koniec lata (sierpień, wrzesień), ich ilość wynosi do 15 osobników.
Gniewosz plamisty:
- źrenica okrągła
- wierzch ciała w różnych odcieniach brązu lub szarości z 2-4 rzędami plamek lub pasów, spód ceglasty, jasny lub żółtawy, na głowie plama U-kształtna, po bokach głowy ciemna smuga
- niewielki (do 80 cm dł.), smukły, łuski gładkie, głowa wąska z 9 regularnymi tarczkami
- biczowaty, chwytny ogon
- niejadowity
Żmija zygzakowata:
- źrenica pionowa
- wierzch ciała w rożnych odcieniach brązu lub szarości.
- zygzakowata wstęga na grzbiecie. Na głowie plama V- lub X-kształtna
- na bokach głowy ciemna i jasna smuga
- niewielka, masywna, łuski wręgowane, głowa z licznymi nieregularnymi tarczkami
- jadowity
Zaskroniec:
- źrenica okrągła
- ciało ciemnoszare, brązowe lub oliwkowe, czasem z ciemniejszymi plamkami po bokach lub jasnymi brzegami łusek
- żółte, białe lub pomarańczowe plamy z tyłu głowy, czarno obwiedzione
- dość duży, głowa z 9 regularnymi tarczkami, łuski wręgowane
- niejadowity
Padalec:
- źrenica okrągła
- ciało lśniące, brązowe lub szare, z ciemniejszymi bokami i spodem, czasem z niebieskimi plamkami na grzbiecie
- głowa słabo wyodrębniona od reszty ciała, jaszczurkowata
- niewielki, smukły, drobne tarczki na głowie
- może odrzucać ogon
- niejadowity
Kryjówki dla gniewosza mogą służyć też za miejsce bytowania i żerowania innym gatunkom zwierząt. Udało się nam już zaobserwować pierwszych "gości" - młodą jaszczurkę zwinkę i biegowca osowatego.
Oprac. A. Pruszkowska
