Każdego roku miliardy ptaków na świecie giną w wyniku kolizji z przezroczystymi powierzchniami infrastruktury. Według wielu badań transparentne powierzchnie, do których należą m.in.: szyby okien, szklarnie, ekrany akustyczne wzdłuż dróg czy wiaty na przystankach komunikacji miejskiej, są jedną z najważniejszych przyczyn śmiertelności ptaków.
Rzeczywista skala problemu jest tak naprawdę dużo większa. Martwe ptaki po kolizji z szybami (90% ginie ma miejscu) dosyć szybko znikają z miejsc wypadków, ponieważ są łatwym łupem wielu drapieżników. Część ptaków przeżywa zderzenie, ale doznaje poważnych obrażeń (m.in. krwotoki wewnątrzczaszkowe, paraliż, niedowład, utrata wzroku, złamania). Odlatuje w szoku dalej, a śmierć następuje w późniejszym terminie. Czynniki te powodują trudności w zdobywaniu danych oraz ich niedoszacowanie.
Ptaki, mimo dobrego wzroku, nie widzą przezroczystych powierzchni, dlatego lecąc, nie próbują jej bezpiecznie ominąć. Szczególnie niebezpieczne są duże szyby usytuowane „na przestrzał” budynku (np. po jego dwóch przeciwległych stronach, narożne) lub tworzące tzw. „efekt lustra”. Prześwitywanie albo odbijanie się w nich atrakcyjnych dla ptaków elementów środowiska, takich jak drzewa, krzewy czy karmniki, powoduje, że zwierzęta te chcą się do nich dostać i wlatują prosto w szklaną pułapkę, tracąc najczęściej życie. Tak samo kończy się zobaczenie przez ptaka własnego odbicia, które traktowane jest jako rywal i powód do jego ataku.
Przykład dobrej praktyki z otuliny Bolimowskiego Parku Krajobrazowego
- właścicielka posesji po zgłoszeniu nam problemu rozbijania się ptaków o szyby budynku, zainstalowała na nich specjalne markery graficzne.
Co można zrobić by zminimalizować ryzyko rozbijania się ptaków na „szklanych pułapkach”?
Działania te opierają się z jednej strony na zmniejszeniu refleksyjności szklanej powierzchni, a z drugiej na zwiększeniu jej widoczności dla ptaków.
Efekt taki możemy uzyskać m.in. poprzez:
- zawieszenie w oknach żaluzji, firanek (nieskuteczne gdy szyba ma duży współczynnik odbicia!),
- zasłanianie szyb roletami, zasłonami, okiennicami,
- zmatowienie powierzchni przezroczystej,
- naklejanie wzorzystych lub matowych folii okiennych,
- używanie ciągu specjalnych nalepek i wzorów w określonych odległościach od siebie według „reguły dłoni”
(powszechnie stosowane pojedyncze sylwetki ptaków drapieżnych są całkowicie nieskuteczne!),
- stosowanie szyb z filtrem UV (ptaki widzą promienie ultrafioletowe),
- stosowanie szkła o mniejszym współczynniku odbicia (<15%),
- montowanie witraży,
- stosowanie moskitier amortyzujących ewentualne uderzenie ptaka o szybę.
 |
 |
| Podczas zabezpieczania szkła należy bezwzględnie stosować „regułę dłoni”: - pionowe linie lub inne wzory: szerokość min. 5 mm przy odstępie nie większym niż 10 cm; - poziome linie lub inne wzory: szerokość min. 3 mm w odstępie maks. 3 cm lub wzory o szerokości min. 5 mm w maks. odstępie 5 cm. |
Ośrodek Edukacyjny Magurskiego Parku Narodowego w widocznymi znacznikami naklejonymi zgodnie z regułą dłoni na zewnętrznej stronie szyb. Naklejki te są odporne na warunki atmosferyczne. Produkt Fundacji Szklane Pułapki. |
Przykład dobrej praktyki z Łodzi - wiata przystanku z elementami dekoracyjnymi w postaci zasuszonych okazów roślin
(aż prosi się o dodanie do nich podpisów by pełniły również funkcję edukacyjną! :)
Każde zaobserwowane kolizje ptaków z szybami można zgłaszać do Ogólnopolskiego Rejestru Kolizji Ptaków ze Szklanymi Elementami Infrastruktury „Szklane Pułapki”.
Więcej informacji znajdziesz na stronie Fundacji Szklane Pułapki: www.szklanepulapki.pl
Tekst i fotografie: K. Nowak
Źródło grafiki z regułą dłoni: Zyśk-Gorczyńska E., Mikusek R., Sztwiertnia H. 2021. Kolizje ptaków z transparentnymi powierzchniami – kompendium wiedzy. Fundacja Szklane Pułapki, Wrocław.
