Wiosna nabiera coraz większych obrotów, a ze snu zimowego budzi się do życia coraz więcej zwierząt. W kwietniu ze swoich norek i innych kryjówek wyłaniają się kumaki nizinne i pozostają z nami aż do września. Kumak nizinny (Bombina bombina), zwany także ognistym, to płaz bezogonowy z rodziny kumakowatych.
Wygląd:
Jest to niewielki płaz, którego długość ciała sięga około 5-6 cm. Drobne ciało oraz mała głowa są spłaszczone. Ciemne ubarwienie; Brzuch, podgardle oraz spód kończyn są granatowe i pokryte czerwonymi lub pomarańczowo-czerwonymi plamami. Ciemny pigment pokrywa większą część ciała niż kontrastujące z nim plamy. Grzbiet jest koloru szarego, brązowego, brązowo-oliwkowego. Zdarza się, że jest zabarwiony na kolor zielonkawy, co jednocześnie pozwala kumakowi sprawniej się ukrywać, ponieważ trudniej jest go zauważyć wśród roślinności wodnej.
Występowanie:
Kumak nizinny występuje w Europie wschodniej i środkowej, a jego zasięg rozciąga się od Uralu po Łabę, Wezerę i Danię. W Polsce jest to gatunek pospolity.
Jest gatunkiem ciepłolubnym, występującym na obszarach nizinnych. Ściśle związany ze środowiskiem wody stojącej, w którym spędza większość swojego życia. Zamieszkuje zarówno niewielkie zbiorniki wodne w postaci oczek, zlokalizowanych na nasłonecznionych łąkach, jak i te większe w postaci stawów i jezior. Niekiedy przebywa na skrajach lasów, pastwiskach, moczarach i w starorzeczach porośniętych obfitą roślinnością wodną. Spotkać go można na roślinach pływających po powierzchni wody bądź porastających brzegi zbiorników wodnych.
Ze względu na ciągłe likwidowanie oczek wodnych, stanowiących środowisko ich życia jest to jeden z najbardziej zagrożonych płazów w Polsce. Zniszczenie takiego zbiornika wodnego jest równoznaczne ze śmiercią kumaka, ponieważ nie potrafi on migrować na dłuższe dystanse.
Pokarm:
Kumaki nizinne żywią się owadami (komary i ochotki), ślimakami, pierścienicami, czasem kijankami oraz małymi rybkami.
Głos:
Samiec wydaje z siebie głębokie i dźwięczne „uuh-uuh-uuh”. W okresie godowym (okres od maja do lipca) usłyszeć można niosące się od wody rechotanie samców, które z oddali przypomina dudnienie. Kumak może wydawać dźwięki także pod wodą, jednak są one zdecydowanie mniej donośne.
W tym roku kumaki nizinne rozpoczęły gody w Bolimowskim Parku Krajobrazowym już z początkiem kwietnia !
Dodatkowe informacje/ciekawostki:
- Jest bardzo dobrym pływakiem.
- Prowadzi dzienny tryb życia.
- W sytuacjach stresujących kumak ukrywa się na dnie zbiornika wodnego bądź (jeśli przebywa na lądzie) eksponuje brzuch jako sygnał ostrzegawczy dla wroga (jest to tzw. refleks kumaka).
- Gruczoły znajdujące się na grzbiecie tego płaza wydzielają jad, wywołujący podrażnienie błon śluzowych u człowieka.
- Odgrywa istotną rolę w zwalczaniu plag komarów, ponieważ zjada je we wszystkich stadiach cyklu życiowego tych owadów.
- Kumak nizinny często mylony jest ze spokrewnionym z nim kumakiem górskim. Obydwa gatunki odróżnia brzuszna strona ciała (kumak górski ma jaskrawożółty brzuch z niebiesko-czarnymi plamkami; w odróżnieniu od kumaka nizinnego tutaj pigmentu ciemnego jest zdecydowanie mniej). Jednakże istnieją także osobniki o ubarwieniu pośrednim. Tam gdzie zasięgi obu gatunków pokrywają się ze sobą, dochodzi do ich krzyżowania i wydawania na świat międzygatunkowych hybryd, co utrudnia ich oznaczanie.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 28 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt kumak nizinny jest objęty ochroną ścisłą oraz wymaga ochrony czynnej.
Literatura
Gruber U. 1997. Gady i płazy - gatunki środkowoeuropejskie, Multico, Warszawa.
Herczek A., Gorczyca J. 2004. Płazy i gady Polski. Atlas i klucz. Wydawnictwo Kubajak, Krzeszowice
Lanka V., Vit Z. 1993. Płazy i gady. Leksykon przyrody. Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa.
Stichmann W., Kretzschmar E., Spotkania z przyrodą - Zwierzęta, Multico, Warszaw
http://www.ekologia.pl/wiedza/zwierzeta/kumak-nizinny/charakterystyka/
Oprac. Marta Kupisz - stażystka w OT BPK
